Nadciśnienie tętnicze w ciąży

Pomiar ciśnienia w ciąży to jedno ze standardowych badań wykonywanych u ciężarnych kobiet. Lekarz przeprowadza je na każdej wizycie kontrolnej. Gdy wyniki wzbudzą jego niepokój, może zalecić Ci dokonywanie pomiarów częściej – nawet kilka razy dziennie. Prawidłowe ciśnienie wynosi nie więcej niż 140/90 mmHg. Gdy wartości są wyższe w minimum dwóch kolejnych pomiarach, wówczas masz do czynienia z nadciśnieniem tętniczym w ciąży. 

Rodzaje nadciśnienia w ciąży

Wysokie ciśnienie w ciąży to dość częste zjawisko – występuje u około 5–10% ciężarnych. Wyróżnia się dwie jego postaci: 

• przewlekłe, występujące jeszcze przed ciążą lub ujawniające się przed 20. tygodniem ciąży
• stany nadciśnieniowe związane z ciążą (nowe nazewnictwo od 2019 roku)

Niezależnie jednak od rodzaju nadciśnienia w ciąży, kobieta cierpiąca na tę dolegliwość powinna znajdować się pod stałą kontrolą lekarza. Choroba ta wpływa bowiem na prawidłowy proces wzrostu i rozwoju płodu, jak również może zagrażać zdrowiu przyszłej mamy. 

Przewlekłe nadciśnienie

Nadciśnienie o charakterze przewlekłym stwierdza się przed 20. tygodniem ciąży. Może ono zostać wykryte jeszcze przed zajściem w ciążę, ale bywa też, że choroba ta pozostaje niezdiagnozowana przez długi czas. Dopiero w ciąży – gdy pomiary ciśnienia stają się rutynową procedurą – zostaje postawione takie rozpoznanie. Kobieta z przewlekłym nadciśnieniem tętniczym, która planuje ciążę, powinna przebywać pod opieką hipertensjologa oraz ginekologa. Skierują ją oni na odpowiednie badania i w razie potrzeby zmodyfikują leczenie – gdyż niektóre leki przeciwnadciśnieniowe mają działanie teratogenne i nie mogą być stosowane w ciąży. Kluczowym badaniem, które zleci internista lub ginekolog, jest ocena białkomoczu. Badanie to powinno być wykonane jeszcze przed rozpoczęciem starań o dziecko, a w okresie ciąży służy do oceny stopnia uszkodzenia nerek. 

Nadciśnienie indukowane ciążą

Ten typ nadciśnienia pojawia się w czasie ciąży – po 20. tygodniu – i ustępuje zwykle do 42 dni po porodzie. Nie do końca znany jest mechanizm jego powstawania. Przyjmuje się, że jest ono związane z nieprawidłowym tworzeniem się i zagnieżdżaniem łożyska w ścianie macicy. Fizjologicznie w ciąży dochodzi do takiej przebudowy naczyń w ścianie macicy, która ułatwia przepływ krwi między matką a płodem. U pacjentek z nadciśnieniem naczyń jest mniej i mają one mniejszą średnicę, dlatego krew, przechodząc przez łożysko, napotyka na duży opór. Taka sytuacja może prowadzić do groźnych powikłań.

Stan przedrzucawkowy

Zarówno u pacjentek z nadciśnieniem tętniczym przewlekłym, jak i tych, u których nadciśnienie wystąpiło po 20. tygodniu ciąży, może dojść do wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Jest to patologia, w ramach której stwierdza się świeżo rozpoznany białkomocz i/lub zaburzenia funkcji nerek, wątroby, zaburzenia neurologiczne lub ograniczenie wewnątrzmacicznego wzrostu płodu. Dlatego właśnie tak ważne jest to, aby chora ciężarna znajdowała się pod stałą kontrolą lekarską. W takiej sytuacji bowiem może dojść do powikłań, które stanowią duże ryzyko dla zdrowia, a nawet życia mamy i płodu. Zazwyczaj konieczne są wówczas ścisły nadzór w warunkach szpitalnych i leczenie objawowe. Nierzadko jedynym postępowaniem w ciężkich przypadkach jest zakończenie ciąży.

Zmiana stylu życia a nadciśnienie

Jeśli cierpisz na łagodne nadciśnienie i nie towarzyszą mu inne komplikacje, już w okresie przed zajściem w ciążę lekarz może Ci zalecić zmianę stylu życia i nawyków. Ma to udowodniony wpływ na rokowanie dla płodu i noworodka! Korzystne jest, aby przed zajściem w ciążę zadbać o unormowanie masy ciała. Kobietom z dobrze kontrolowanymi wartościami ciśnienia, które przed ciążą regularnie uprawiały umiarkowany wysiłek fizyczny, zaleca się jego kontynuowanie. Nie tylko jest to bezpieczne dla ciężarnych, lecz także ma udowodniony związek ze zmniejszeniem ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego w ciąży i wystąpienia porodu przedwczesnego.

U pacjentki ciężarnej z nadciśnieniem tętniczym szczególnie ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia – całkowite odstawienie alkoholu i papierosów oraz dbanie o odpowiedni przyrost masy ciała w ciąży, który np. u pacjentki otyłej nie powinien być większy niż 9 kg. Taka kobieta powinna również zastosować zdrową, zbilansowaną dietę – bogatą w warzywa, owoce, rośliny strączkowe i produkty pełnoziarniste. Takie składniki jak mleko, nabiał, chude mięso czy tłuste ryby morskie należy spożywać w ograniczonych ilościach. Nie zaleca się spożywania ryb, które mogą zawierać rtęć – np. makreli czy rekina. Produkty, które zawierają dużą ilość węglowodanów prostych lub tłuszcze nasycone, powinno się jeść okazjonalnie. Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami nie jest konieczne ograniczanie spożycia soli. Powinno się natomiast zmniejszyć spożycie napojów zawierających kofeinę – do nie więcej niż 200 mg kofeiny na dzień (w jednej porcji kawy znajduje się średnio od 50 do 160 mg kofeiny). Nie należy też zapominać o wodzie – zapotrzebowanie na nią w ciąży rośnie i w drugim–trzecim trymestrze wynosi ok. 3 litrów na dobę.