Kalendarz badań w ciąży

W trakcie ciąży czeka Cię wiele spotkań z lekarzami różnych specjalności. Najczęściej odwiedzać będziesz oczywiście ginekologa. Powinnaś też znajdować się pod stałą opieką stomatologa. Jeśli zaistnieje taka potrzeba, być może będziesz musiała się udać także do internisty lub endokrynologa. Aby mieć wszystko pod kontrolą, warto rozpisać sobie harmonogram badań w ciąży.

Ważne

Pamiętaj, że zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami kobiet w ciąży nie obowiązują kolejki do specjalistów. Wystarczy, że pokażesz w rejestracji zaświadczenie o ciąży od ginekologa lub lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Świadczenie u specjalisty powinno zostać udzielone w dniu zgłoszenia, a jeśli nie jest to możliwe – nie później niż 7 dni roboczych od zgłoszenia.

Badania w pierwszym trymestrze ciąży

Jeśli podejrzewasz u siebie ciążę, powinnaś jak najszybciej umówić się do ginekologa. Podczas pierwszej wizyty lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad, badanie ginekologicznie oraz gruczołów sutkowych. Dodatkowo oceni tzw. ryzyko ciążowe. Ginekolog może również wykonać badanie USG, aby potwierdzić ciążę, jednak nie jest ono na tym etapie obowiązkowe. Lekarz pobierze również wymaz z szyjki macicy w celu wykonania cytologii oraz zleci konsultację stomatologiczną.

Jakie inne badania należy wykonać w pierwszym trymestrze?

Pierwsze badania w ciąży to m. in.:

Morfologia krwi – w ciąży wykonywana jest zwykle co miesiąc – to badanie ogólne krwi pozwalające na wykrycie ewentualnej niedokrwistości (anemii).

Glukoza – w ciąży obowiązkowo oznaczany jest poziom glukozy we krwi na czczo (na początku pierwszego trymestru). W razie nieprawidłowego wyniku pacjentka jest kierowana na test obciążenia 75 g glukozy, który pozwala potwierdzić cukrzycę. Jeśli istnieją czynniki ryzyka cukrzycy, np. pacjentka miała cukrzycę w poprzedniej ciąży lub jest otyła – od razu otrzymuje skierowanie na test obciążenia glukozą 75 g.

Badanie WR – zwane także odczynem Wassermanna, pozwalające wykryć kiłę.

Badanie grupy krwi i oznaczenie czynnika Rh – w ciąży niezbędne ze względu na możliwość wystąpienia konfliktu serologicznego.

USG między 11. a 14. tygodniem – zwane USG genetycznym, pozwalające na wstępną ocenę wieku ciążowego, rozwoju płodu oraz ryzyka wystąpienia chorób genetycznych (przy tej okazji zaleca się również wykonanie testu PAPP-A, który pozwala dokładniej oszacować ryzyko zespołu Downa i innych wad genetycznych. Do jego przeprowadzenia jest potrzebna jedynie niewielka próbka krwi.

Badanie na obecność przeciwciał przeciwko wirusowi HIV i HCV – dzięki niemu można rozpoznać infekcję.

Oznaczenie TSH – zgodnie z najnowszym rozporządzeniem w I trymestrze ciąży lekarz powinien oszacować ryzyko wystąpienia lub stopień nasilenia objawów depresji.

Jeśli masz więcej niż 35 lat albo w Twojej rodzinie występują wady genetyczne, lekarz może zaproponować Ci dodatkowe badania prenatalne. Niektóre z nich, np. test zintegrowany, są zupełnie nieinwazyjne. Inne, takie jak amniopunkcja czy biopsja trofoblastu, wiążą się z pewnym ryzkiem dla płodu. Badania te nie są jednak obowiązkowe – decyzja o ich wykonaniu należy do Ciebie.

Ważne

U kobiety w pierwszym trymestrze ciąży powinno się również wykonać badanie przeciwciał w kierunku toksoplazmozy, badanie ogólne moczu oraz badanie obecności przeciwciał przeciw różyczce. Konieczna jest także kontrola poziomu ciśnienia tętniczego oraz wizyta u stomatologa.

Badania w drugim trymestrze ciąży

Twoje dziecko rośnie coraz szybciej – musisz więc kontrolować zarówno jego rozwój, jak i swój stan zdrowia. Zgodnie z kalendarzem badań w ciąży, co miesiąc powinnaś zgłosić się na obowiązkowe badania. Podczas wizyty u ginekologa lekarz przeprowadzi badanie położnicze, dokona pomiaru ciśnienia tętniczego i masy ciała. W drugiej połowie ciąży na każdej wizycie lekarz powinien też ocenić czynność serca płodu.

Jakie inne badania należy wykonać w II trymestrze?

USG między 18. a 22. tygodniem – zwane również USG połówkowym, pozwala na szczegółową ocenę płodu (zwłaszcza jego serca i układu nerwowego), skontrolowanie łożyska czy ilości płynu owodniowego.

Test obciążenia glukozą – wykonuje się go między 24. a 26. tygodniem ciąży, by wykluczyć groźną dla Ciebie i dziecka cukrzycę ciążową.

Badanie przeciwciał w kierunku toksoplazmozy – jeśli pierwsze badanie nie wykazało obecności przeciwciał, lekarz zleci wykonanie drugiego, by sprawdzić, czy nie doszło do świeżego zakażenia.

U kobiet Rh-ujemnych lekarz powinien zlecić oznaczenie przeciwciał anty-D i jeśli występują wskazania, należy w takiej sytuacji podać immunoglobuliny pomiędzy 28.-30. tygodniem ciąży.

Badania w trzecim trymestrze ciąży

W trzecim trymestrze ciąży co miesiąc wykonuje się morfologię oraz badanie ogólne moczu. Podczas wizyty u ginekologa lekarz skontroluje Twoją masę ciała oraz ciśnienie krwi, a także wykona badanie położnicze z oceną wymiarów miednicy. Lekarz bada również czynność serca płodu. Ginekolog powinien powtórzyć badanie piersi, a także ponownie oszacować ryzyko i nasilenie objawów depresji. Konieczne jest również oznaczenie antygenu HBs oraz powtórzenie badania w kierunku HIV oraz – u kobiet ze zwiększonym ryzykiem zakażenia – badania w kierunku kiły i HCV.

Jakie inne badania należy wykonać w trzecim trymestrze?

USG między 28. a 32. tygodniem – pozwalające na ocenę masy i położenia płodu, lokalizacji łożyska oraz stopnia jego dojrzałości, a także na ocenę ilości wód płodowych.

Posiew w kierunku paciorkowców (badanie GBS) – pobierany między 35.-37. tygodniem z przedsionka pochwy i okolic odbytu. Jeśli stwierdza się obecność bakterii, konieczne jest odpowiednie postępowanie w trakcie porodu.

W trzecim trymestrze ciąży powinnaś również samodzielnie przeprowadzać tzw. ocenę ruchów płodu, aby sprawdzać, czy dziecko się porusza i jaka jest częstotliwość tych ruchów. Wszelkie niepokojące sygnały należy niezwłocznie konsultować z lekarzem.

Ważne

W bardzo zaawansowanej ciąży ruchy dziecka zmieniają swój charakter. Jest to najprawdopodobniej związane z mniejszą dostępną dla maluszka przestrzenią w macicy oraz ilością płynu owodniowego.

Pytania i odpowiedzi

1. Kiedy udać się do ginekologa w ciąży?

   Pierwsza wizyta u ginekologa powinna odbyć się między 6. a 8. tygodniem ciąży. Najlepiej zgłoś się do lekarza tuż po tym, gdy domowy test ciążowy pokaże pozytywny wynik. Nie zwlekaj zbyt długo – do 10 tygodnia ciąży powinnaś wykonać pierwsze badania krwi i moczu. 
   
   Wspólnie z lekarzem ustalicie kalendarz wizyt na całą ciążę.
    

2. Jakie badania na początku ciąży (I trymestr)?

Pierwsze badania w ciąży, które trzeba (lub warto) wykonać, to m. in.:

• Morfologia krwi (co miesiąc) – w celu wykluczenia anemii
• Poziom glukozy we krwi – oznaczany na czczo, potwierdza lub wyklucza cukrzycę. Kobiety z otyłością oraz pacjentki, które borykały się z cukrzycą w poprzedniej ciąży od razu otrzymują skierowanie na test obciążenia glukozą 75 g
• Badanie WR (odczyn Wassermanna) – pozwala wykryć kiłę
• Badanie grupy krwi i oznaczenie czynnika Rh – niezbędne ze względu na możliwość wystąpienia konfliktu serologicznego 
• Badanie na obecność przeciwciał przeciwko wirusowi HIV i HCV
• Oznaczenie TSH
• Badanie przeciwciał w kierunku toksoplazmozy
• Badanie przeciwciał przeciw różyczce
• Badanie ogólne moczu
• USG między 11. a 14. tygodniem – zwane USG genetycznym, pozwalające na wstępną ocenę wieku ciążowego, rozwoju płodu oraz ryzyka wystąpienia chorób genetycznych
• Test PAPP-A – pozwala dokładniej oszacować ryzyko zespołu Downa i innych wad genetycznych. 
• Dodatkowe, nieobowiązkowe badania prenatalne – dla pacjentek w wieku powyżej 35 lat lub u których w rodzinie występuje obciążenie To np. test zintegrowany, amniopunkcja czy biopsja trofoblastu
• Zaleca się także kontrolowanie poziomu ciśnienia tętniczego oraz wizytę u stomatologa

      3. Jakie badania w ciąży należy wykonać w II i III trymestrze?

Badania w II trymestrze:

• USG między 18. a 22. tygodniem – zwane USG połówkowym, pozwala na szczegółową ocenę płodu (zwłaszcza jego serca i układu nerwowego), skontrolowanie łożyska czy ilości płynu owodniowego
• Test obciążenia glukozą (między 24. a 26. tygodniem ciąży) – w celu wykluczenia cukrzycy ciążowej
• Badanie przeciwciał w kierunku toksoplazmozy – jeśli badanie w pierwszym trymestrze nie wykazało obecności przeciwciał, lekarz zleci wykonanie drugiego, by sprawdzić, czy nie doszło do świeżego zakażenia
• Oznaczenie przeciwciał anty-D – u kobiet z ujemnym Rh

Badania w III trymestrze:

• Morfologia (co miesiąc)
• Badanie ogólne moczu (co miesiąc)
• Kontrola masy ciała
• Kontrola ciśnienia krwi
• Badanie położnicze z oceną wymiarów miednicy
• Badanie czynności serca płodu
• Badanie piersi
• Oszacowanie ryzyka i nasilenia objawów depresji
• Oznaczenie antygenu HBs – w celu wykluczenia zakażania wirusem zapalenia wątroby typu B (infekcja HBV)
• Powtórzenie badania w kierunku HIV  
• Badania w kierunku kiły i HCV – u kobiet ze zwiększonym ryzykiem zakażenia
• USG między 28. a 32. tygodniem – pozwalające na ocenę masy i położenia płodu, lokalizacji łożyska oraz stopnia jego dojrzałości, a także na ocenę ilości wód płodowych
• Posiew w kierunku paciorkowców (badanie GBS) – pobierany między 35.-37. tygodniem z przedsionka pochwy i okolic odbytu, jeśli stwierdza się obecność bakterii, konieczne jest odpowiednie postępowanie w trakcie porodu
• Samodzielna ocena ruchów płodu – wszelkie niepokojące sygnały należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem