Niepłodność u mężczyzn – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Czego dowiesz się z artykułu?

• Co może powodować niepłodność u mężczyzn?
• Badanie nasienia, USG i testy z krwi – kiedy je wykonać?
• Jak wygląda leczenie niepłodności u mężczyzn?

Niepłodność w równym stopniu dotyczy kobiet i mężczyzn¹. To dlatego podczas szukania przyczyny niepowodzeń zajścia w ciążę partnerzy są poddawani wnikliwej diagnostyce. Aby zwiększyć szansę na ciążę, przeczytaj, jak objawia się niepłodność męska. Sprawdź też, w jaki sposób można leczyć tę chorobę.

Przyczyny niepłodności u mężczyzn

Niepłodność męska to inaczej niezdolność partnera do zapłodnienia partnerki po roku regularnego (czyli 2-3 razy w tygodniu) współżycia bez zabezpieczenia². Na płodność panów wpływają różne czynniki. Wiele z nich udaje się wyeliminować i tym samym poprawić jakość komórek rozrodczych, która odgrywa kluczową rolę podczas zapłodnienia. Poniżej krótko opisaliśmy najczęstsze przyczyny niepłodności męskiej, z którymi pacjenci trafiają do specjalistów z klinik leczenia niepłodności.

Choroby i urazy jąder – w przypadku panów płodność zależy od jakości plemników, które są produkowane w jądrach. Proces ten jest regulowany przez najważniejszy hormon męski, czyli testosteron². Zaburzenia pracy jąder mogą więc utrudniać starania. Do takiej sytuacji dochodzi m.in. po urazach genitaliów czy przebytych operacjach. Warto, aby niepłodny mężczyzna został przebadany pod kątem żylaków powrózka nasiennego. Niepłodność może także być wynikiem chorób genetycznych (np. mutacji genu CFTR)³.

Choroby ogólnoustrojowe – niepłodność męską mogą powodować tzw. choroby ogólnoustrojowe – m.in. cukrzyca, choroby nerek czy wątroby⁴. Inne schorzenia, które wymienia się jako powód niepłodności męskiej, to: hiperprolaktynemia (wzrost stężenia prolaktyny we krwi) i niedoczynność przysadki mózgowej. Trudności z poczęciem dziecka dotykają także panów z azoospermią, czyli całkowitym brakiem plemników w nasieniu³.

Obniżone parametry nasienia – trudności w poczęciu mogą być spowodowane nieprawidłową jakością nasienia (spadkiem liczby plemników w ejakulacie, ich pogorszoną ruchliwością czy nieprawidłowościami w budowie męskich komórek rozrodczych). Na jakość plemników wpływają bowiem m.in:

• przegrzewanie jąder (np. noszenie obcisłej bielizny, korzystanie z sauny i branie gorących kąpieli),
• stosowanie używek,
• niezdrowy styl życia¹.

Do pozostałych przyczyn, które obniżają jakość męskich komórek rozrodczych, zalicza się m.in.⁴:

• zapalenie gruczołu krokowego,
• wytrysk wsteczny,
• spodziectwo (czyli wadę rozwojową układu moczowo-płciowego),
• infekcje miednicy mniejszej.

Na szczęście niepłodność – w przeciwieństwie do bezpłodności – można leczyć. Do postawienia dobrej diagnozy i dobrania właściwych metod terapeutycznych potrzebne są odpowiednie badania, które pomogą specjaliście znaleźć źródło problemu i zaproponować pacjentowi najlepszy sposób na poprawienie jego płodności.

Badanie nasienia, USG i testy z krwi, czyli diagnostyka męskiej płodności

Aby sprawdzić jakość komórek męskich, lekarz na początku zaleca podstawową diagnostykę, która obejmuje²:

• wywiad lekarski w kierunku zaburzeń rozrodu,
• badanie nasienia (czyli tzw. seminogram).

Z pobranej próbki można sprawdzić m.in. objętość, lepkość i pH nasienia. Ocenia się także wygląd makroskopowy i budowę strukturalną plemników, ich liczbę, ruchliwość i żywotność⁶.

U pacjentów z nieprawidłowymi parametrami komórek rozrodczych zaleca się powtórzenie seminogramu po minimum miesiącu. Dopiero w kolejnym kroku rozszerza się diagnostykę. W zależności od stanu zdrowia mężczyzny i wcześniejszych wyników może ona obejmować np. badania bakteriologiczne lub genetyczne. U pacjentów ze wspomnianą azoospermią i ciężką oligozoospermią, czyli zbyt niską ilością plemników (poniżej 15 mln w 1 ml ejakulatu), diagnostyka rozszerzona najczęściej obejmuje również badania obrazowe – USG jąder i moszny. Lekarz kieruje pacjenta także na badania laboratoryjne (m.in. oznaczenie poziomów testosteronu, LH i FSH we krwi)³.

Podsumowanie wyników i holistyczne spojrzenie na niepłodność pacjenta ułatwia specjaliście postawienie właściwej diagnozy i podjęcie decyzji o przebiegu leczenia. W przypadku niektórych mężczyzn okazuje się, że szanse na zapłodnienie rosną po zmianie stylu życia, zaprzestaniu przegrzewania jąder, wprowadzeniu większej ilości ruchu oraz stosowaniu się do zasad diety wspierającej płodność. Czasami lekarze sugerują również dodatkową suplementację określonymi składnikami odżywczymi. Wdrożenie wymienionych zasad w wielu przypadkach wystarczy, by poprawić parametry plemników. Jeśli jednak to nie pomaga, warto skonsultować się ze specjalistą leczenia niepłodności, który zaproponuje metody maksymalnie skracające czas, który potrzebny jest do zajścia w ciążę.

Jak leczyć niepłodność u mężczyzn?

Leczenie niepłodności bywa długie i wymagające. Jeżeli czujecie, że potrzebujecie np. wsparcia psychologa, skorzystajcie z tej możliwości. Może też okazać się, że w przypadku mężczyzny potrzebna będzie konsultacja z andrologiem, endokrynologiem, genetykiem i przyjmowanie leków. Czasami lekarze zalecają też operację żylaków powrózka nasiennego, aby poprawić jakość plemników³.

Jeżeli okaże się, że w nasieniu nie ma komórek rozrodczych, nie oznacza to, że Wasze szanse na ciążę są przekreślone. U mężczyzn można bowiem wykonać biopsję jądra (TESA) lub najądrza (PESA). Podczas takiego zabiegu pozyskuje się plemniki. Komórki mogą być wykorzystane do zapłodnienia pozaustrojowego². Biopsję wykonuje się w znieczuleniu, a cały zabieg trwa około godziny. Po niej pacjent tego samego dnia może wrócić do domu.

Przyczyny męskiej niepłodności mogą być związane z czynnikami genetycznymi, hormonalnymi, anatomicznymi i środowiskowymi. To od nich zależy sposób leczenia tej choroby. Najczęściej obejmuje on zmianę stylu życia, farmakologię, zabiegi chirurgiczne oraz techniki wspomaganego rozrodu (inseminację i in vitro). W kwestii doboru terapii zaufajcie doświadczonym specjalistom, którzy mogą pomóc Wam spełnić marzenie o rodzicielstwie. Kluczowe w tym przypadku jest wczesne zdiagnozowanie problemu. Jeśli doświadczacie trudności z zajściem w ciążę, nie warto zbyt długo czekać ze zgłoszeniem się na konsultację lekarską. Jeśli podejmiecie odpowiednie kroki, możecie doczekać się maleństwa.