Endometrioza – objawy i sposoby leczenia

Z artykułu dowiesz się:

• Co to jest endometrioza i jakie są jej objawy?
• Jak przebiega diagnozowanie endometriozy?
• Jakie są rodzaje leczenia endometriozy?

Szacuje się, że endometrioza dotyka od 2 do 10% wszystkich kobiet na świecie, a w przypadku tych borykających się z niepłodnością – nawet 50%¹. Na szczęście odpowiednie leczenie może sprawić, że objawy częściowo ustąpią. Dowiedz się więcej o tej chorobie.

Endometrioza – co to jest i jakie są jej główne objawy?

Trzon macicy wyścielony jest endometrium, czyli komórkami błony śluzowej. W trakcie cyklu miesiączkowego narastają one, a następnie się złuszczają i razem z krwią opuszczają organizm podczas miesiączki. Niestety u niektórych kobiet tkanka ta występuje poza jamą macicy, chociaż nie powinna. Komórki tworzą ogniska w różnych częściach organizmu, najczęściej na otrzewnej albo w obrębie narządów znajdujących się w miednicy mniejszej (jajników i jajowodów). Pozostają aktywne i reagują na zmiany hormonalne, do których dochodzi w trakcie cyklu miesiączkowego – dokładnie jak te w jamie macicy. Złuszczające się w niewłaściwym miejscu komórki nie mogą jednak znaleźć ujścia z organizmu. Stąd biorą się reakcje zapalne i ich konsekwencje, takie jak na przykład zrosty pozapalne, które mogą utrudniać funkcjonowanie na co dzień i powodować problemy z zajściem w ciążę².

Zastanawiasz się, jak rozpoznać endometriozę? Objawy, jakie jej towarzyszą, to:

• bolesne miesiączki,
• dyspareunia (czyli ból podczas stosunku),
• ból podczas oddawania moczu lub stolca,
• zaparcia lub biegunki,
• obfite krwawienie miesiączkowe,
• ból w okolicy krzyżowej kręgosłupa,
• przewlekły ból brzucha (utrzymujący się minimum 6 miesięcy i niezależny od fazy cyklu),
• niepłodność².

Występowanie którychś z wymienionych dolegliwości, a zwłaszcza pojawienie się bolesnych okresów (jeśli dotąd były raczej bezbolesne), powinno być sygnałem, że warto udać się do lekarza.

Diagnoza endometriozy – jakie badania są zalecane?

Diagnoza endometriozy nie jest łatwa, a do tego może być długotrwała – ale z dobrym specjalistą w tej dziedzinie jest duża szansa, że cały proces potwierdzania lub wykluczania choroby przebiegnie sprawnie.

Diagnoza powinna zacząć się od szczegółowego wywiadu, podczas którego kobieta opowie o swoich dolegliwościach, a lekarz dopyta o inne ważne aspekty. Drugim etapem jest wykonanie dokładnego badania ginekologicznego. Warto przeprowadzić je w trakcie miesiączki, bo wtedy ogniska endometriozy są łatwiejsze do zauważenia. Kolejne badanie to USG dopochwowe. Jeśli lekarz podejrzewa, że choroba jest już zaawansowana (endometrioza głęboko naciekająca), może zlecić także USG przezodbytnicze lub specjalistyczne USG z użyciem żelu kontrastującego, czyli tzw. sonovaginografię. Może też zdarzyć się, że wystawi skierowanie na rezonans magnetyczny – nie jest to jednak rutynowe działanie².

Endometrioza – leczenie farmakologiczne i operacyjne

Wiele kobiet przyjmuje diagnozę z ulgą, bo wreszcie dowiaduje się, jaka jest przyczyna bólu albo problemów z zajściem w ciążę. Proponuje im się leczenie, które ma za zadanie spowolnić postęp choroby i podnieść jakość życia. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników mówią o dwóch najpopularniejszych metodach²:

• leczenie farmakologiczne polega na podawaniu konkretnych leków, zazwyczaj dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych. Dzięki nim bóle zmniejszają się lub całkiem znikają. Tabletki te przyjmuje się zazwyczaj ciągiem, bez przerwy na krwawienie.
• leczenie operacyjne – jeżeli leki nie pomagają, nie można ich przyjmować albo choroba jest zaawansowana, wyjściem jest laparoskopia, czyli operacyjne usunięcie ognisk chorobowych. Ten typ operacji jest mało inwazyjny i nie pozostawia dużych blizn. Zabieg przeprowadzany jest za pomocą laparoskopu – systemu narzędzi chirurgicznych wraz z kamerą, które wprowadza się do jamy brzusznej przez niewielkie otwory.

Endometrioza a ciąża

Endometrioza to niestety częsta przyczyna niepłodności. Nie znaczy to jednak, że jeśli kobieta choruje i ma problemy z zajściem w ciążę, to nie ma szans na bycie mamą – jest to trudniejsze, ale nie niemożliwe. Pacjentkom, które chcą mieć dzieci, nie wdraża się leczenia tabletkami, ale proponuje zabieg laparoskopii. Badania wykazały, że w przypadku I i II stopnia endometriozy (czyli minimalnej lub łagodnej) taka operacja zwiększa prawdopodobieństwo zapłodnienia². Pomóc może także stymulacja jajeczkowania i inseminacja. Jeśli i tutaj nie będzie pozytywnego rezultatu – wyjściem może być także zapłodnienie in vitro. W przypadku poważniejszych stadiów choroby sprawa jest trudniejsza i nie ma tu jasnych wytycznych – warto jednak poszukać dobrego specjalisty, który ustali odpowiednią drogę postępowania dopasowaną do konkretnego przypadku.

Pacjentka z endometriozą, która spodziewa się dziecka, jest zwykle pod szczególną opieką lekarzy. To często ciąże wysokiego ryzyka, więc specjaliści robią wszystko, by pomóc mamie i maluszkowi doczekać szczęśliwego rozwiązania. Wiąże się to oczywiście z częstszymi badaniami, a także koniecznością odpoczynku, oszczędzania się i – chociaż to trudne – ograniczenia stresu. Dobra wiadomość jest także taka, że zmiany hormonalne w czasie ciąży (m.in. zatrzymanie owulacji) mogą powodować złagodzenie endometriozy.

Endometrioza to trudna choroba. Jednak szybko zdiagnozowana i odpowiednio leczona może nie dawać żadnych objawów i nie przeszkadzać w codziennym funkcjonowaniu. Do leków i regularnych kontroli lekarskich warto dołożyć także aktywność fizyczną oraz prawidłową dietę – prowadzenie zdrowego stylu życia może podnieść jakość codziennego funkcjonowania tak z chorobą, jak i bez niej. Powodzenia!

Bibliografia:
¹ Endometriosis. Guideline of European Society of Human Reproduction and Embryology. Online: eshre.eu/Guidelines-and-Legal/Guidelines/Endometriosis-guideline. Dostęp: 03.07.2024.
² Rekomendacje PTGiP dotyczące postępowania w przypadku kobiet z endometriozą. Online: ptgin.pl/sites/scm/files/2023-10/Rekomendacje%20ENDOMETRIOZA%2023.10.2023.png__1.pdf. Dostęp: 03.07.2024.