Kikut pępowiny – jak pielęgnować pępek noworodka?

Świeżo upieczeni rodzice bardzo często nie wiedzą, jak pielęgnować kikut pępowiny maluszka. Zastanawiają się, czy stosować środki odkażające (np. spirytus), czy może sięgnąć po fioletową gencjanę, a może w ogóle nie przemywać gojącego się pępka. Warto zgłębić ten temat w trosce o zdrowie maluszka.

Kikut pępowiny i zapalenie pępka u noworodka

Przyjście dziecka na świat to ważny moment w życiu każdego rodzica. Kiedy jest już po wszystkim, po narodzinach noworodka na tętniącą pępowinę zakłada się specjalny klem – czyli rodzaj zaciskającego plastikowego klipsa, który umieszcza się około 1 cm od powłok brzusznych maluszka. Gdy pępowina przestanie tętnić, lekarz, lub dumny ojciec pod nadzorem personelu szpitalnego, odcina ją od łożyska (następuje tzw. odpępnienie noworodka od mamy). Przed wypisem ze szpitala klips zaciskający zdejmuje się, a rodzice otrzymują wskazówki, jak zadbać o gojącą się tkankę na małym brzuszku. W trakcie całego procesu kikut zmienia swój kolor. Na początku jest białoniebieski i śliski, następnie żółtobrązowy i czarnobrązowy. Kikut pępowinowy bez dostępu do krwi obumiera, obkurcza się, zaczyna wysychać, a potem odpada.

Zazwyczaj ma to miejsce między 5. a 15. dobą po urodzeniu (przy pielęgnacji na sucho). Pępuszek dziecka musi być odpowiednio pielęgnowany w tym czasie. Przemywanie pępka polega na zebraniu i wytarciu wydzieliny umiejscowionej między przyczepem kikuta (inaczej nazywanym pierścieniem) a pozostałością pępowiny. Należy to robić z dużą dokładnością, aby nie doszło do zakażeń i zapalenia, które najczęściej wywoływane są przez tlenowe ziarenkowce.

Na szczęście kontakt noworodka ze skórą mamy sprawia, że ciało maluszka kolonizują dobroczynne bakterie, a tzw. system „rooming-in”, czyli przebywanie dziecka z mamą w jednej sali po porodzie oraz karmienie piersią może zmniejszyć ryzyko wystąpienia zapalenia.

Zapalenie pępka u noworodka – objawy

Zapalenie pępka u noworodka może objawiać się wydzieliną o charakterystycznym zapachu czy zaczerwienieniem i obrzękiem wokół pępuszka. Może również pojawić się ropa w pępku maleństwa lub krew. Zapaleniom często towarzyszy także temperatura. Pamiętaj, że nieleczone zapalenie kikuta może być przyczyną niebezpiecznej infekcji wstępującej do organizmu dziecka. Zwróć też uwagę, czy na powierzchni pępka nie pojawia się narastająca tkanka bliznowa, co może świadczyć o ziarniaku.

Należy zatem bacznie obserwować proces gojenia się kikuta pępowinowego, a gdy pojawią się niepokojące Cię objawy lub po 15 dniach kikut nie odpadnie, skontaktuj się z pediatrą. Zapalenie pępka może być leczone w domu – pod nadzorem lekarskim i ścisłym przestrzeganiem zaleceń bądź w szpitalu – jeżeli sytuacja będzie wymagała leczenia antybiotykiem.

Pępek noworodka – jak go pielęgnować?

Jeszcze do niedawna rodzice dbali o kikuty pępowinowe swoich nowo narodzonych dzieci, smarując gojącą się pępowinę roztworem bakteriobójczej gencjany lub spirytusem. Te standardy uległy zmianie, a wręcz są uznawane za czynnik, który może opóźniać gojenie się i odpadnięcie kikuta. Teraz zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia zaleca się tzw. suchą pielęgnację. Co to oznacza? Rodzice maluszka od pierwszych dni muszą dbać o to, by pępek noworodka nie był mokry ani zanieczyszczony – np. moczem lub kupką dziecka.

Minimum raz dziennie i wtedy, gdy pępek się zabrudzi, należy przemyć go czystą wodą z mydłem (niepodrażniającym i przeznaczonym dla niemowląt), a następnie osuszyć. Standardowo nie ma potrzeby używać preparatu odkażającego, zwykła woda w zupełności wystarczy. Pamiętaj, aby delikatnie odchylić kikut i patyczkiem lub gazikiem usunąć zanieczyszczenia ze wszystkich zakamarków.

Nie martw się – to nie boli. Maluszek może czuć jedynie delikatny dyskomfort. Położne i pediatrzy często podkreślają, aby nie przykrywać gojącego się pępka pieluszką i jak najczęściej „wietrzyć” to miejsce. Kiedy kikut pępowinowy wreszcie odpadnie, należy go czyścić tak samo, jak inne części ciałka maluszka. 

  Pytania i odpowiedzi
 

1. Kiedy odpada kikut pępowinowy u noworodka?
Kikut pępowiny z czasem obkurcza się, zmienia swój kolor, wysycha, a następnie odpada. Przy tzw. pielęgnacji na sucho ma to zazwyczaj miejsce między 5. a 15. dobą życia noworodka. 

2. Jak pielęgnować kikut pępowinowy?
Pielęgnując kikut pępowinowy, należy pamiętać, aby pępek noworodka był suchy i czysty. Trzeba uważać, by gojąca się rana na brzuszku dziecka nie została zabrudzona moczem lub kałem. Często wietrz kikut i nie zakrywaj go pieluszką, a podczas kąpieli uważaj, aby go nie zamoczyć. Nie zaklejaj pępuszka plastrem. Osłaniaj go jedynie jałowym gazikiem i poczekaj aż sam odpadnie. 

3. Jak czyścić kikut pępowinowy?
Aby pielęgnację kikuta pępowinowego wykonać prawidłowo, warto wiedzieć, czym przemywać gojącą się ranę. Najlepiej użyć do tego wody z mydłem. Dozwolone jest także stosowanie preparatu odkażającego z oktenidyną. Delikatnie odchyl kikut i patyczkiem higienicznym bądź gazikiem, a następnie usuń zanieczyszczenia między przyczepem kikuta a pozostałością pępowiny. Zrób to dokładnie, by nie doprowadzić do zapalenia lub zakażenia. Czyść kikut minimum raz dziennie i wtedy, gdy pępuszek dziecka się zabrudzi. 

4. Co zrobić, gdy odpadnie kikut pępowiny?
Gdy odpadnie kikut pępowiny, pępek dziecka można swobodnie moczyć podczas kąpieli. Należy przemywać go jałowymi gazikami lub patyczkami, stosując wodę z delikatnym mydłem, i dbać o to miejsce tak, jak o pozostałe części ciała maluszka. 

5. Ile czasu odpada kikut pępowinowy?
Kikut pępowinowy najczęściej odpada w ciągu pierwszych 2 tygodni życia noworodka. Pamiętaj, aby poczekać, aż sam oderwie się od pępuszka. Nie odrywaj go nawet wtedy, gdy już się bardzo rusza.