Urlop ojcowski a macierzyński

Zarówno mama, jak i tata mogą ubiegać się po narodzinach maluszka o urlop, aby spędzić więcej czasu z dzieckiem, a wolne przeznaczyć na troskliwą opiekę nad niemowlakiem. Podpowiadamy, jakie warunki trzeba spełnić, aby móc ubiegać się o urlop ojcowski, tacierzyński, macierzyński, rodzicielski i wychowawczy.

Komu przysługuje urlop tacierzyński i ojcowski?

Z urlopu tacierzyńskiego i ojcowskiego może skorzystać mężczyzna, jeśli urodziło mu się dziecko, zaadoptował je lub został rodzicem zastępczym. Świadczenie przeznaczone jest dla pracowników, którzy zatrudnieni są na umowę o pracę, zlecenie, a nawet tych, którzy prowadzą własną działalność gospodarczą i są zgłoszeni do tzw. ubezpieczenia chorobowego.

Urlop ojcowski to w sumie 14 dni, które można podzielić na 2 części, jednak żadna z nich nie może trwać krócej niż 7 dni kalendarzowych. Urlopu ojcowskiego nie musisz wykorzystywać od razu po narodzinach dziecka. Możesz to zrobić w dowolnym dla Ciebie momencie do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca. Urlop ojcowski możesz wziąć w tym samym momencie, kiedy mama maluszka jest na macierzyńskim.

Jeżeli mama maluszka po 14 tygodniach od porodu zrezygnuje z kontynuowania urlopu macierzyńskiego i świadczenia przejdą na Ciebie, musisz wykorzystać urlop tacierzyński w całości – nie można podzielić go na części. W takiej sytuacji Twój urlop tacierzyński będzie trwał:

• 6 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia jednego dziecka,
• 17 tygodni w przypadku narodzin bliźniąt lub przyjęcia dwojga dzieci,
• 19 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia trojga dzieci,
• 21 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia czworga dzieci,
• 23 tygodnie w przypadku narodzin lub przyjęcia pięciorga i więcej dzieci.

Kiedy złożyć wniosek o urlop ojcowski i tacierzyński?

Aby otrzymać w pracy urlop ojcowski lub tacierzyński, musisz być ubezpieczony. To najważniejszy warunek. Drugi to złożenie pisemnego wniosku u pracodawcy. W przypadku urlopu ojcowskiego musisz zrobić to nie później niż 7 dni przed jego rozpoczęciem.

Jeśli planujesz tacierzyński, zgłoś to w pracy najpóźniej 14 dni przed planowanym jego rozpoczęciem. Pamiętaj, że mama dziecka także musi poinformować o tym swojego pracodawcę co najmniej tydzień przed powrotem do pracy.

Czy urlop tacierzyński przepada?

Urlop tacierzyński trzeba wykorzystać w całości, od razu, gdy mama zrezygnuje ze swojej części urlopu macierzyńskiego. Jeśli nie dotrzymasz terminów i nie zadbasz o wszystkie formalności, to niestety Twój urlop przepadnie i już nie będziesz mógł wykorzystać go w późniejszym czasie. Co ważne, pracodawca musi zezwolić Ci na wzięcie dni wolnych – wynika to wprost z przepisów i nie ma żadnych powodów, które zezwoliłyby przełożonemu na niewyrażenie zgody. 
 

Czy za urlop tacierzyński płaci ZUS czy pracodawca? 

Zasiłek za pobyt na urlopie tacierzyńskim – tak samo jak w przypadku urlopu ojcowskiego, macierzyńskiego i rodzicielskiego – wypłaca ZUS. To dlatego warunkiem otrzymania pieniędzy jest zatrudnienie na umowie o pracę, na podstawie innych umów lub prowadzenie własnej działalności gospodarczej i odprowadzanie składek na ubezpieczenie zdrowotne bez opóźnień przez co najmniej 90 dni. 

Kiedy ZUS wypłaca za urlop tacierzyński? 

Jeśli złożyłeś wniosek o urlop tacierzyński, został on przyjęty i rozpatrzony pozytywnie, a Ty przeszedłeś na zasiłek, to wypłatę pierwszej przysługującej Ci kwoty powinieneś otrzymać od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych niezwłocznie – czyli nie później niż w terminie 30 dni od daty złożenia dokumentów.

Urlop macierzyński – zasady

Jeżeli kobieta ma umowę o pracę, przysługuje jej prawo do skorzystania z urlopu macierzyńskiego. Przyszła mama może rozpocząć swój macierzyński już 6 tygodni przed porodem. Liczba dni urlopowych zależy od tego, ile dzieci przyszło na świat podczas porodu. Urlop macierzyński będzie trwał odpowiednio:

• 20 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia jednego dziecka,
• 31 tygodni w przypadku narodzin bliźniąt lub przyjęcia dwojga dzieci,
• 33 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia trojga dzieci,
• 35 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia czworga dzieci,
• 37 tygodni w przypadku narodzin lub przyjęcia pięciorga i więcej dzieci.

Pierwsze 14 tygodni po rozwiązaniu to mama powinna spędzić z dzieckiem. Takie są przepisy prawne. Potem może zrezygnować z części urlopu macierzyńskiego na rzecz taty dziecka i wrócić do pracy.

Urlop rodzicielski – na czym polega?

Kiedy zakończy się urlop macierzyński (lub macierzyński i tacierzyński), rodzice mają prawo do tzw. urlopu rodzicielskiego, który trwa 32 tygodnie w przypadku przyjścia na świat jednego dziecka lub 34 tygodnie, gdy urodzą się bliźniaki lub więcej dzieci. Takiego urlopu udziela się w maksymalnie czterech częściach.

Na rodzicielskim mogą jednocześnie przebywać i mama, i tata dziecka, a czas na jego wykorzystanie to zakończenie roku kalendarzowego, w którym potomek kończy 6 lat! Wystarczy złożyć wniosek u pracodawcy nie później niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu.

Urlop wychowawczy

Jeżeli Ty lub mama dziecka macie na swoim koncie co najmniej 6 miesięcy stażu pracy, możecie skorzystać z urlopu wychowawczego, który nie jest płatny. Wymiar urlopu w tym przypadku nie może przekroczyć 3 lat. Można skorzystać z niego do ukończenia przez dziecko 6. roku życia.

Jeżeli masz możliwość, skorzystaj z praw, które gwarantuje Ci państwo i Kodeks pracy. Czas spędzony z maluszkiem jest bezcenny. Szczególnie na początku urlop ojcowski jest bardzo potrzebny, abyś mógł pomóc mamie dziecka i odciążyć ją w opiece nad noworodkiem. Zastanówcie się i ustalcie między sobą, które z Was zdecyduje się na dłuższy urlop i zostanie z dzieckiem w domu.

   Pytania i odpowiedzi

1. Ile trwa urlop macierzyński? 
Urlop macierzyński dla zatrudnionej na umowie o pracę kobiety może zostać rozpoczęty już na 6 tygodni przed rozwiązaniem. Czas jego trwania zależy od liczby dzieci, które przyszły na świat w czasie jednego porodu. W przypadku narodzin jednego dziecka jest to 20 tygodni, przy narodzinach bliźniąt – 31 tygodni, gdy rodzi się troje dzieci – 33 tygodnie, czworo dzieci – 35 tygodni, a gdy na świecie pojawia się pięcioro lub więcej dzieci – 37 tygodni. Pierwsze 14 tygodni od porodu matka musi spędzić z niemowlęciem. Później zaś ma prawo „oddać” część urlopu macierzyńskiego ojcu dziecka, sama zaś – powrócić do pracy.

2. Ile trwa tacierzyński?
Tzw. tacierzyński – zwany też urlopem ojcowskim – to potoczna nazwa części urlopu macierzyńskiego, którą matka przekazuje do wykorzystania ojcu dziecka. Może to zrobić najwcześniej po 14 tygodniach od rozwiązania. Jeśli w tym właśnie terminie świeżo upieczona mama zrzeknie się dalszej części urlopu macierzyńskiego i świadczenie to przejdzie na ojca, musi on je wykorzystać w całości. W takiej sytuacji urlop tacierzyński wynosi: 6 tygodni w przypadku narodzin jednego dziecka, 17 tygodni, gdy na świecie pojawią się bliźnięta, 19 tygodni – gdy troje dzieci, 21 tygodni – gdy czworo, a 23 tygodnie, jeśli rodzi się pięcioro lub więcej dzieci.

3. Ile trwa urlop wychowawczy?
Bezpłatny urlop wychowawczy trwa maksymalnie 3 lata i można z niego skorzystać do czasu, gdy dziecko ukończy 6. rok życia. Mogą się nim dzielić oboje rodzice, jeśli są zatrudnieni na umowie o pracę przez co najmniej 6 miesięcy. Kolejne 3 lata urlopu wychowawczego otrzymują rodzice dziecka niepełnosprawnego, które wymaga ich osobistej opieki. W takim wypadku należy go wykorzystać do dnia, gdy dziecko kończy 18. rok życia.

4. Ile trwa urlop rodzicielski?
Urlop rodzicielski można wykorzystać po zakończeniu macierzyńskiego (lub macierzyńskiego połączonego z tacierzyńskim). Trwa on wówczas 32 tygodnie, gdy na świat przyjdzie jedno dziecko, lub 34 tygodnie w przypadku narodzin bliźniąt lub większej liczby dzieci. Urlop rodzicielski można podzielić, ale na nie więcej niż 4 części. Należy go wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.

5. Jaki urlop po urodzeniu dziecka?
Po porodzie matka ma obowiązek udać się na urlop macierzyński, trwający minimum 14 tygodni. Dalszą część macierzyńskiego może „oddać” ojcu dziecka – który wówczas idzie na tzw. urlop tacierzyński. Następnie można wnioskować o urlop rodzicielski. Po upływie roku opieki nad niemowlęciem rodzice mają też prawo udać się na bezpłatny urlop wychowawczy. Można go wykorzystać w częściach – aż do ukończenia przez dziecko 6. roku życia.