Szczepienie niemowląt w 1. roku życia

Przy wspieraniu odporności szkraba już od najmłodszych lat ważną rolę odgrywa profilaktyka. Aby Twój maluszek nie chorował, musi uodparniać się na szkodliwe działanie bakterii oraz wirusów. Mogą mu w tym pomóc szczepienia. Sprawdź, kiedy można zaszczepić dziecko, i jak się przygotować do takiej wizyty. Poznaj też kalendarz szczepień dziecka w 1. roku życia.

Szczepienie niemowlaka – dlaczego jest takie ważne?

Szczepienia ochronne są jedną z najskuteczniejszych metod zwalczania chorób zakaźnych. Pomagają zmniejszyć zachorowania w całej populacji m.in. na wirusowe zapalenie wątroby typu B, świnkę, różyczkę czy polio. Szczepionki zawierają w swoim składzie antygeny, czyli substancje pobudzające układ immunologiczny do wytworzenia przeciwciał i komórek odpornościowych – pewnego rodzaju ochronnych tarczy przeciwko wirusom i bakteriom. Skuteczność poszczególnych szczepionek jest różna. Choć nie ma 100% pewności, że podanie szczepionki zapobiegnie zachorowaniu na daną chorobę, to wiemy, że w takim wypadku jej przebieg będzie łagodniejszy.

Szczepionki w większości powstają albo na bazie żywych drobnoustrojów (które są specjalnie osłabiane), albo na bazie zabitych patogenów. Podanie szczepionki nie stanowi zagrożenia chorobą dla dziecka, a pozwala mu budować odporność. Gdy maluszek ponownie zetknie się z danymi drobnoustrojami, organizm będzie wiedział, jak je zwalczyć, ponieważ dzięki tzw. pamięci immunologicznej rozpozna i skutecznie zwalczy wroga, zanim jeszcze zdąży się rozwinąć choroba.

Podział szczepień dla niemowląt

W Polsce możemy podzielić szczepienia na obowiązkowe oraz zalecane. Szczepienia obowiązkowe są realizowane w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego i nie trzeba za nie płacić. Zalicza się do nich jednoskładnikowe szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B), zakażeniom przeciwko Haemophilus influenzae typu B (HiB), gruźlicy (BCG), zakażeniom pneumokokowym (PCV), polio (IPV) oraz dwie szczepionki skojarzone 3 w 1 – przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR) oraz błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP). Od 2021 roku na liście bezpłatnych szczepionek znajduje się także szczepienie przeciwko zakażeniom rotawirusowym (RV).

Z kolei szczepienia zalecane mają na celu poszerzenie zakresu ochrony i nie są refundowane przez państwo. Aby podać dziecku taką szczepionkę, musisz wcześniej poprosić Waszego pediatrę o receptę i zrealizować ją w aptece na własny koszt. Do tej grupy należą szczepionki przeciwko ospie wietrznej (tę szczepionkę niektóre dzieci mogą otrzymać bezpłatnie, np. jeśli uczęszczają do żłobków), grypie, kleszczowemu zapaleniu mózgu, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZW A), zakażeniom meningokokowym, a u dzieci starszych > 9 roku życia zalecane jest także szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV).

Wiele przychodni ma też własne szczepionki, wtedy nie trzeba prosić o receptę lekarza i kupować preparatu w aptece (warto się wcześniej dowiedzieć, czy interesująca nas szczepionka jest w danym momencie dostępna w przychodni). To bardzo wygodne rozwiązanie, jednak cena takiej szczepionki może być wyższa niż w aptece. W przypadku, gdy rodzic kupuje szczepionkę we własnym zakresie, przychodnia może poprosić o dowód zakupu preparatu i jego odpowiednie przetransportowanie (w torbie termicznej), uzależniając od prawidłowego dostarczenia zaszczepienie maluszka.

Warto pamiętać, że jeśli chcesz zaszczepić dziecko preparatem 6 w 1 lub 5 w 1 (to tzw. szczepionki wysokoskojarzone, dające możliwość uodpornienia na kilka chorób jednocześnie), również musisz za nie dodatkowo zapłacić. Warto porozmawiać z lekarzem o takim rozwiązaniu.

Pierwsze szczepienie dziecka w przychodni – co warto wiedzieć?

Po narodzinach odporność dziecka nie jest jeszcze w pełni rozwinięta, a maluszek nie zawsze potrafi poradzić sobie z patogenami, które mogą powodować choroby zakaźne. To dlatego pierwsze szczepienia przeciwko gruźlicy (BCG) i wirusowemu zapaleniu typu B (WZW typu B) otrzymuje jeszcze przed wypisaniem z oddziału noworodkowego. Pozostałe szczepienia zwykle są wykonywane w przychodni.

O czym musisz pamiętać przed każdym szczepieniem niemowlaka? Oto kilka ważnych wskazówek!

• Kilka dni przed zaplanowaną wizytą obserwuj dziecko, a ewentualne dolegliwości – jak np. kaszel, biegunka czy temperatura – zgłoś personelowi medycznemu w trakcie badania. Choć katar czy lekkie przeziębienie nie są przeciwwskazaniami do szczepienia, warto zgłosić lekarzowi swoje obawy, by na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego mógł podjąć decyzję o zaszczepieniu lub przełożeniu szczepienia na inny termin.

• Przed pierwszą wizytą szczepienną możesz przygotować pytania, które chcesz zadać lekarzowi czy pielęgniarce. Nie bój się dopytywać o szczegóły. Personel medyczny powinien skutecznie rozwiać Twoje wątpliwości i szczegółowo wszystko Ci wyjaśnić. Z pomocą lekarza zdecyduj o wyborze szczepień płatnych bądź bezpłatnych.
• Do torby z akcesoriami dziecięcymi włóż również tzw. uspokajacze. To może być smoczek lub ulubiona zabawka, które pomogą Ci odwrócić uwagę dziecka podczas szczepienia. Sposobem na uspokojenie maleństwa w tej nowej i stresującej sytuacji będzie też podanie piersi czy mleka z butelki.
• Zanim udacie się do przychodni, pomyśl o wygodnym ubranku dla dziecka, aby móc je szybko zdjąć do badania i założyć po szczepieniu. Niemowlęta zwykle są szczepione w uda, dlatego tego typu ubranko sprawi, że nie trzeba będzie rozbierać całego dziecka po przejściu do gabinetu zabiegowego.

Jak zazwyczaj przebiega szczepienie?

Przed każdym szczepieniem maluszek zwykle jest mierzony i ważony przez pielęgniarką oraz badany przez lekarza. To tzw. kwalifikacja szczepienna, która pozwoli pediatrze ocenić, czy Twój niemowlak na pewno może otrzymać danego dnia zaplanowaną dawkę. Jeśli dojdzie do szczepienia, po wyjściu z gabinetu prawdopodobnie zostaniesz poproszona o pozostanie w przychodni przez około 15-30 minut. Wszystko po to, aby upewnić się, że dziecko nie ma żadnych poważnych skutków ubocznych po szczepionce, które choć są rzadkie, to najczęściej pojawiają się właśnie mniej więcej w takim czasie od podania szczepionki.

Niemowlę po szczepieniu jest marudne i ma gorączkę. Czy to normalne?

Lekarz powinien Cię także poinformować o możliwych niepożądanych reakcjach organizmu na szczepionkę i sposobach ich niwelowania. Warto też dopytać pediatrę, jakie objawy mogą się pojawić po przyjęciu szczepionki. Najczęściej jest to gorączka lub zaczerwienienie wokół miejsca podania szczepionki. Warto dopytać pediatrę, jakimi lekami można zbić dziecku wysoką temperaturę, w jakich dawkach je podawać lub jakie okłady stosować, aby odczyn poszczepienny był mniejszy.

Zazwyczaj te dolegliwości mijają po 2 – 3 dniach. Jeżeli w tym czasie zaobserwujesz coś niepokojącego, skonsultuj dolegliwości z pediatrą. Być może zauważysz, że maluszek po szczepieniu będzie bardziej marudny, rozdrażniony, osłabiony i śpiący. W tym czasie szkrab może potrzebować Twojej czułości, dlatego poświęć mu dużo uwagi, aby czuł, że ukochany rodzic jest blisko.

Szczepienia wcześniaków

Maluszki urodzone przed terminem są jeszcze bardziej bezbronne i podatne na zakażenia niż dzieci urodzone w terminie. Dlatego – jeśli ich stan na to pozwala – powinno się szczepić je zgodnie z wiekiem metrykalnym. Pierwsze szczepionki podaje się więc już w pierwszych dobach życia nawet małym wojownikom urodzonym przed 32. tygodniem ciąży. Są to preparaty na WZW typu B oraz gruźlicę (jeśli noworodek waży minimum 2000 g).

Obowiązkowe szczepienia wcześniaków są bezpłatne. Jednak ze względu na małą masę mięśniową dzieci, ich większą wrażliwość, rekomenduje się podawanie im szczepionek wysokoskojarzonych. Z tego powodu preparat przeciw błonicy, tężcowi, polio, Haemophilus influenzae typu B (HiB) i krztuścowi podaje się bezpłatnie w formie 5 w 1. 

OBOWIĄZKOWE SZCZEPIENIA DLA NIEMOWLAKA W 1. ROKU ŻYCIA – HARMONOGRAM

Szczepienia obowiązkowe po urodzeniu

• przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B) – pierwsza dawka
• przeciw gruźlicy (BCG)

Szczepienia obowiązkowe między 6. a 8. tygodniem

• przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B) – druga dawka
• przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP) – pierwsza dawka
• przeciw Haemophilus influenzae typu B (HiB) – pierwsza dawka
• przeciw pneumokokom (PCV) – pierwsza dawka
• przeciw rotawirusom (RV) – pierwsza dawka

Szczepienia obowiązkowe między 3. a 4. miesiącem

• przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi (DTP) – druga dawka
• przeciw Haemophilus influenzae typu B (HiB) – druga dawka
• przeciw polio, czyli chorobie Heinego–Medina (IPV) – pierwsza dawka
• przeciw pneumokokom (PCV) – druga dawka
• przeciw rotawirusom (RV) – druga dawka

Szczepienia obowiązkowe między 5. a 6. miesiącem

• przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi (DTP) – trzecia dawka
• przeciw Haemophilus influenzae typu B (HiB) – trzecia dawka
• przeciw rotawirusom (RV) – trzecia dawka
• przeciw polio, czyli chorobie Heinego–Medina (IPV) – druga dawka

Szczepienia obowiązkowe w 7. miesiącu

• przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B) – trzecia dawka

Kolejne obowiązkowe szczepionki czekają na Twoje dziecko, gdy skończy rok, a następnie 6, 10, 14 oraz 19 lat.

Dołącz do programu Nestlé Baby&me i pobierz nasz e-book z kalendarzem szczepień i badań profilaktycznych w 1. roku życia dziecka. Wydrukuj go lub ściągnij na komórkę i miej pod ręką, aby nie zapomnieć o kontrolnych wizytach u pediatry.