Rozwój postawy ciała, lokomocji, chwytania i manipulacji

Dziecko z każdym miesiącem zdobywa nowe umiejętności. Stopniowo uczy się kontrolować postawę ciała, a dzięki temu zachodzą zmiany w zakresie jego motoryki: lokomocji (tj. umiejętności poruszania się), w technice chwytu i manipulowania przedmiotami (czyli używania ich). Maluszek intensywnie rozwija się więc na wielu płaszczyznach. Warto, abyś dowiedziała się, jak powinien przebiegać ten proces. Dzięki temu będziesz czuwać, czy zachodzi on prawidłowo.

Kontrola nad postawą ciała

Rozwój fizyczny dziecka polega m.in. na tym, że maluszek opanowuje kolejne postawy ciała. Początkowo bowiem dziecko przecież tylko leży, a jego mięśnie są zbyt słabe, aby umiało zmienić tę pozycję. Gdy niemowlę ma mniej więcej 3 miesiące, umie już zwykle sztywno utrzymać główkę bez podparcia. Około 8. miesiąca potrafi samodzielnie siedzieć, następnie zaś opanowuje zdolność stania z przytrzymaniem się oparcia. Dopiero potem dziecko jest gotowe do tego, by utrzymać równowagę i zdobyć się na wykonanie pierwszego kroczku.

Rozwój lokomocji

Z postępującą kontrolą postawy ściśle wiąże się rozwój zdolności lokomocyjnych, czyli poruszania się przez dziecko. Kiedy bowiem maluszek umie już opanować kolejne pozycje ciała, udaje mu się też zwykle nabyć umiejętność wykonywania bardziej zaawansowanych ruchów. Najpierw Twoje dziecko będzie próbował się obracać w pozycji leżącej – z pleców na boczek, potem z brzuszka na plecy, a w końcu także z pleców na brzuch. Gdy potrafi już utrzymać sztywno szyję, zaczyna ją podnosić podczas leżenia na brzuszku, przyjmując tzw. pozycję foki.

Na dalszym etapie dziecko zaczyna się przymierzać do samodzielnego siadania, a stąd już prosta droga do podjęcia prób pełzania i raczkowania. Później Twój maluszek będzie też próbował stawać na własnych nogach. Początkowo wymaga do tego jakiegoś podparcia, które zapewni mu równowagę i bezpieczeństwo. Gdy dziecko opanuje już umiejętność stawania, wkracza (dosłownie!) w najważniejszy etap rozwoju lokomocji – do nauki chodzenia. Pierwsze kroczki są zwykle stawiane ostrożnie i niepewnie, ale z czasem Twój maluszek zacznie dynamicznie się przemieszczać – tak że aż trudno Ci będzie za nim nadążyć!

Rozwój chwytu u dziecka

Chwytanie przedmiotów nie jest zdolnością, z którą dziecko się rodzi – musi się tego dopiero nauczyć. Początkowo maluszek ma tzw. odruch chwytny. Polega on na tym, że gdy na jego otwartej dłoni położymy swój palec czy jakiś przedmiot, wówczas dziecko odruchowo zaciśnie na nim paluszki.

Reakcja ta jednak stopniowo zanika – ustępuje w trakcie pierwszych trzech miesięcy życia – i zastępuje ją coraz bardziej rozwinięty, świadomy chwyt, czyli tzw. chwyt dowolny.

Wyciąganie rączek po przedmioty i łapanie ich w dłonie przebiega pod kontrolą wzroku, do czego niezbędna jest tzw. koordynacja ręka–oko. Rozwój chwytu przebiega etapami, w czasie których maluszek uczy się odpowiednio ustawiać palce, aby coraz precyzyjniej trzymać przedmioty. Początkowo obserwuje się chwyt dłoniowy (zwany też małpim), w trakcie którego maluszek nie wykorzystuje kciuka, tylko zagarnia daną rzecz w całą dłoń. Kolejnym ważnym etapem jest chwyt nożycowy, w ramach którego dziecko używa już kciuka, ale jeszcze nie przeciwstawia go reszcie palców. Zacznie wykorzystywać kciuk w takiej funkcji dopiero w fazie tzw. chwytu pęsetkowego, który jest następnie coraz bardziej doskonalony w ciągu 5 pierwszych lat życia dziecka.

Manipulacja przedmiotami

Dziecko rozwija też umiejętność manipulacji przedmiotami. Uczy się przekładać je z rączki do rączki, próbuje pochwycić kilka rzeczy jednocześnie i trzymać po jednej w każdej dłoni. Pod koniec okresu niemowlęcego Twój maluszek zacznie poznawać również tzw. manipulację specyficzną. Dostosowuje wówczas sposób użycia przedmiotów do ich kształtu i przeznaczenia. To na tym etapie może zacząć turlać piłeczkę czy ustawiać klocki na sobie. Intensywnie poznaje też wtedy smak, zapach oraz fakturę rzeczy i uczy się je pod tym względem różnicować.

Rozwój motoryczny niemowlęcia jest procesem bardzo złożonym. Warto je wspierać w opanowywaniu nowych umiejętności poprzez zabawę – dzięki temu bowiem nie tylko spędzasz z maluszkiem radosne chwile, lecz także poszerzasz jego zdolności. Szybko się przekonasz, że Twoje dziecko nie tylko rośnie w oczach, lecz także niemal codziennie uczy się czegoś nowego! Ty zaś będziesz mogła z dumą obserwować ten proces i towarzyszyć maluszkowi w poznawaniu świata.