Alergia pokarmowa – na tropie uczulenia

Starasz się, aby dieta Twojego maluszka była odpowiednio zbilansowana. Dbasz o jakość produktów, które oboje spożywacie. Jednak czasem nawet wartościowe pokarmy mogą powodować nadmierną reakcję układu immunologicznego, co skutkuje wysypką alergiczną u niemowlaka lub innymi dolegliwościami ze strony układu oddechowego bądź pokarmowego. Symptomy alergii u dziecka mogą zmieniać się w zależności od spożytego produktu i nie muszą się pojawić od razu po posiłku. Mogą wystąpić kilka godzin po jedzeniu lub nawet kilka tygodni później.

Czym jest alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa nie jest chorobą, ale niewłaściwą reakcją organizmu na spożyty pokarm. „Niewłaściwą”, ponieważ produkty dobrze tolerowane przez większość ludzi niektórym zwyczajnie szkodzą. Wszystko dlatego, że układ odpornościowy nie radzi sobie z trawieniem spożytego pokarmu, reaguje na niego jak na wroga i w odpowiedzi wysyła sygnały ostrzegawcze w postaci objawów alergicznych. Te sygnały są niekiedy mało charakterystyczne i mogą zmieniać się w czasie. Nawet Twój maluszek może mieć np. alergię na kleik ryżowy lub białka mleka krowiego czy uczulenie na cytrusy. Dlatego podczas wprowadzania nowych pokarmów do diety dziecka, należy bacznie obserwować reakcję szkraba na podawane produkty.

Uczulenie u dzieci i najczęstsze przyczyny alergii pokarmowej

Przyczyny alergii pokarmowej są bardzo złożone i zależą od wielu czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych, takich jak zanieczyszczenie otoczenia, palenie tytoniu czy zmiany w sposobie odżywiania. Najczęstszą przyczyną alergii u niemowląt jest niedojrzałość ich przewodu pokarmowego. Jelita Twojego maluszka nie są jeszcze szczelnie pokryte błoną śluzową, ich mikroflora dopiero się kształtuje, a sok żołądkowy zawiera zbyt mało miejscowych przeciwciał IgA. W konsekwencji cząsteczki substancji wywołujących uczulenie dostają się do krwiobiegu, wywołując objawy alergii. Może pojawić się uczulenie u dziecka bądź dolegliwości ze strony układu oddechowego lub pokarmowego.

Alergia pokarmowa u dzieci – objawy

Symptomy alergii pokarmowej zmieniają się w zależności od spożytego produktu i nie muszą występować jednocześnie. Mogą wystąpić nie tylko tuż po spożyciu pokarmu, ale też kilka godzin, a nawet kilka tygodni później. Poniżej podajemy najczęściej pojawiające się objawy alergii pokarmowej.

Ze strony przewodu pokarmowego:

• obrzęk jamy ustnej i gardła,
• obfite ulewania pokarmu,
• kolki, 
• wzdęcia,
• bóle brzucha,
• wymioty,
• luźne stolce (niekiedy ze śluzem lub krwią).

Ze strony układu oddechowego:

• wodnisty katar,
• kaszel,
• chrypka alergiczna,
• kichanie
• świszczący oddech,
• sapka,
• trudności w oddychaniu.

Zmiany skórne:

• zaczerwienienie,
• różnorodne wysypki uczuleniowe (w tym pokrzywka i AZS),
• rumiane, jakby lakierowane policzki,
• szorstkie i suche plamy za uszami i w zgięciach stawów (pod kolanami i w łokciach),
• swędzenie.

Pozostałe:

• słaby przyrost masy ciała,
• podwyższona temperatura,
• zaburzenia snu,
• niepokój.

Jak sprawdzić, czy dziecko ma alergię?

Alergia pokarmowa ujawnia się zazwyczaj około 2. lub 3. miesiąca życia dziecka albo w okresie rozszerzania jego diety. W przypadku niemowląt karmionych wyłącznie piersią białka mleka krowiego, które wywołują u maluszka reakcję alergiczną, pochodzą ze spożytego przez mamę pokarmu (np. mleko, jogurt, ser). Jeśli dziecko otrzymuje mleko modyfikowane, objawy alergiczne mogą pojawić się również w odpowiedzi na zawarte w nim białka.

Alergia opóźniona

Warto podkreślić, że nie każda reakcja po spożyciu posiłku musi pojawić się natychmiast. Niekiedy możesz mieć do czynienia z uczuleniem dziecka i z tzw. alergią opóźnioną IgG-zależną. W przypadku alergii natychmiastowej nawet śladowe ilości alergenu mogą wywołać objawy (np. wysypki alergiczne, a nawet szok anafilaktyczny, czyli stan zagrożenia życia objawiający się spadkiem ciśnienia krwi, niewydolnością oddechowo-krążeniową, a nawet utratą przytomności). W przypadku alergii opóźnionej, objawy pojawiają się zwykle po spożyciu większej ilości uczulającego pokarmu.

Powodem alergii opóźnionej mogą być przebyte choroby zakaźne oraz niewystarczająco wykształcona mikroflora jelit Twojej pociechy. Maluszek potrzebuje więcej czasu, aby jego układ pokarmowy potrafił poradzić sobie z dużą ilością potencjalnych alergenów obecnych w każdym posiłku.

Zapamiętaj!

Możemy wyróżnić trzy rodzaje nadwrażliwości na pokarm.

Alergię natychmiastową IgE-zależną, która jest szybką reakcją układu odpornościowego na pokarm zawierający alergen.

Alergię opóźnioną IgG-zależną, w której powiązanie objawów z danym produktem wywołującym alergię może być utrudnione ze względu na długi czas, jaki upływa między kontaktem z alergenem a pojawieniem się objawów.

Nietolerancję pokarmów wywołanych niedoborem enzymów, jak nietolerancja laktozy czy fruktozy.

Co uczula dzieci, czyli główne alergeny pokarmowe

Zastanawiasz się, co najczęściej uczula niemowlęta i małe dzieci? Od momentu wprowadzenia nowych pokarmów do jadłospisu maluszka aż do 3. roku życia do głównych produktów wywołujących reakcje alergiczne należą:

• mleko krowie i przetwory mleczne,  
• zboża (np. zawarty w nich gluten),
• jaja,
• ryby i owoce morza,
• orzechy (zwłaszcza ziemne),
• soja.

Nie oznacza to jednak, że powinnaś natychmiast wyeliminować powyższe produkty z diety swojego maluszka. Dostarczają mu one bowiem cennych witamin i składników mineralnych. Profilaktyczne eliminowanie określonych produktów z diety dziecka nie zmniejszy u niego ryzyka wystąpienia alergii, a może zubożyć jego jadłospis. Dopóki nie zauważasz u swojego dziecka objawów alergicznych, nie ma powodów do wprowadzania jakichkolwiek ograniczeń w jego jadłospisie.

Alergia u dziecka – leczenie

Zdiagnozowanie alergii nie jest proste, gdyż jej symptomy mogą być podobne do tych towarzyszących innym schorzeniom. Polega ono głównie na obserwacji objawów i powiązaniu ich ze spożywanymi przez dziecko produktami. Wczesne wykrycie alergii może zmniejszyć ryzyko pogłębiania się jej objawów u małego pacjenta.

Co na wysypkę u dziecka?

Nie diagnozuj i nie lecz dziecka na własną rękę. Alergię natychmiastową może stwierdzić tylko alergolog lub pediatra. Żeby potwierdzić podejrzenia, że Twój maluszek jest uczulony, niezbędne może być przeprowadzenie specjalistycznego testu alergologicznego. Do zdiagnozowania alergii opóźnionej konieczne mogą być też specjalistyczne badania krwi.

Leki mogą jedynie pomóc wyciszyć objawy, jednak nie wyleczą alergii. Najlepszym sposobem złagodzenia dokuczliwych objawów jest ścisłe unikanie kontaktu z alergenem. Leczenie alergii polega głównie na zastosowaniu diety eliminacyjnej, czyli całkowitym usunięciu z jadłospisu niektórych składników.

Pamiętaj, aby skorzystać z porady doświadczonego dietetyka, który pomoże Ci uniknąć niedoborów pokarmowych. Przy odpowiednim zastosowaniu się do zaleceń Twoja pociecha będzie się prawidłowo odżywiać i zdrowo rosnąć, a objawy związane z alergią ustąpią. Pamiętaj także o tym, że uczulenie u niemowląt w 80% przypadków ustępuje po kilku latach. Dzieci mogą z alergii po prostu z czasem wyrosnąć.