O czym powinni wiedzieć rodzice dziecka urodzonego przedwcześnie?

Czego dowiesz się z artykułu?

• Jakie są przyczyny i objawy wcześniactwa?
• Jak wygląda pobyt z wcześniakiem w szpitalu? 
• Na czym polega żywienie wcześniaków?
• Jak opiekować się wcześniakiem po powrocie do domu?

Wcześniaki od pierwszych minut życia wymagają szczególnej opieki, ponieważ nie są jeszcze przystosowane do życia poza łonem mamy. Stąd też pojawia się ryzyko ewentualnych powikłań i problemów wcześniaczych związanych z funkcjonowaniem niektórych narządów oraz układów. Pamiętaj jednak, że dziecko urodzone przedwcześnie w przyszłości może być zdrowym i radosnym szkrabem. Jeżeli jesteś mamą lub tatą wcześniaka, ten artykuł powstał specjalnie dla Ciebie. Chcemy Cię wesprzeć w pierwszych momentach rodzicielstwa, które mogą być pełne wyzwań. 

Przyczyny i objawy wcześniactwa – co o tym decyduje?

• poród przedwczesny w poprzedniej ciąży, 
• ciąża mnoga (np. z bliźniętami), 
• wady anatomiczne macicy i niewydolność łożyska, 
• przewlekłe choroby u ciężarnej (m.in. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze), 
• czynniki genetyczne, 
• zakażenia okołoporodowe i infekcje (np. nieleczone choroby weneryczne i rozległe stany zapalne pochwy), 
• styl życia mamy (palenie papierosów i picie alkoholu w ciąży), 
• ciąża w bardzo młodym wieku lub po 35. roku życia.  

Zdarza się też, że zakończenie ciąży przed terminem w niektórych przypadkach jest uzasadnione medycznie. Wówczas dochodzi do indukcji porodu (czyli jego wywoływania za pomocą odpowiednich leków) lub cięcia cesarskiego (wykonywanego w celu ratowania życia i zdrowia mamy oraz maluszka, który pojawia się na świecie nieco wcześniej, niż to było wstępnie przewidywane).  

Co odróżnia dziecko urodzone przedwcześnie od tego, które pojawiło się na świecie o czasie? Przede wszystkim wcześniaki mogą mieć niższą masę urodzeniową, mają bardzo cienką i delikatną skórę, a ich tkanka podskórna pozbawiona jest tkanki tłuszczowej. Skrajne wcześniaki są często pokryte meszkiem płodowym, który standardowo zanika dopiero około 28. tygodnia ciąży. Maluszek może też nie mieć dobrze wykształconej chrząstki w małżowinie usznej, a w przypadku chłopców jąderka mogą jeszcze nie zstąpić. Mali wojownicy i wojowniczki mogą też mieć problemy z prawidłowym działaniem niektórych narządów i układów, które nie są jeszcze w pełni dojrzałe. 

Jak sobie radzić w szpitalu? Porady dla rodziców wcześniaka

Maluszek, któremu spieszyło się na świat, musi być pod stałą opieką lekarską czasami przez długie miesiące. Po urodzeniu wcześniak najczęściej zostaje przeniesiony do inkubatora, który będzie jego domem na najbliższy czas. Jeśli dziecko nie ma problemów z oddychaniem, może trafić do specjalnego łóżeczka, które jest podgrzewane.  

Procedury związane z porodem wyglądają podobnie do tych, które są wykonywane, gdy maluszek rodzi się o czasie. Dziecko jest badane, mierzone i ważone. Otrzymuje też punkty w skali Apgar. W zależności od stanu zdrowia maluszka możliwe są różne scenariusze. Dziecko może zostać przeniesione na:  

• oddział intensywnej opieki neonatologicznej (dla wcześniaków, które potrzebują stałego nadzoru i pomocy w oddychaniu),  
• oddział opieki ciągłej (dla maluszków, które ważą około 1500 g i są już żywione doustnie), 
• oddział opieki pośredniej (przebywają na nim wcześniaki urodzone po 30. tygodniu ciąży, które ważą około 1500 g i oddychają samodzielnie).  

Rodziców podczas pobytu w szpitalu może na początku przerażać ilość medycznej aparatury czy badań, które wykonywane są dziecku. To normalne, że wszystko jest dla Ciebie nowe. W końcu to niecodzienna sytuacja. Wcześniak w inkubatorze może być podłączony do różnego rodzaju sprzętów – pompy infuzyjnej podającej leki, urządzeń wspomagających oddech i sondy żołądkowej. Jeśli czegoś nie wiesz, nie rozumiesz i chcesz się dowiedzieć, do czego służą urządzenia wokół maluszka, zapytaj o to personel medyczny, który wszystko Ci wyjaśni, uspokoi i sprawi, że odnajdziesz się w tej wymagającej rzeczywistości. 

Zrozumiałe jest też to, że na początku możesz bać się dotknąć maleństwo, aby nie zrobić mu krzywdy. Warto jednak pamiętać, że nie ma się czego obawiać. Z pewnością przy pierwszych kontaktach z maluszkiem będzie asystować Ci pielęgniarka, która podpowie, co należy krok po kroku robić. Kiedy już poczujesz gotowość, możesz zacząć brać udział w przewijaniu maluszka, czynnościach pielęgnacyjnych i karmieniu.  

Pamiętaj, że dziecko potrzebuje kontaktu z Tobą. Kiedy już będzie to możliwe, kanguruj maleństwo, czule je dotykaj i mów do niego. Dla wcześniaka to doskonała forma terapii, która redukuje poziom stresu, pozytywnie wpływa na rozwój i budowanie relacji rodzic-dziecko. Przytulanie dziecka pozytywnie wpłynie także na Ciebie. Dziecko w objęciach pozwala Ci się uspokoić i wyzwala endorfiny – hormony szczęścia. Takie momenty dają też nadzieję, że wszystko będzie dobrze. 

Podczas pobytu w inkubatorze istotne jest też tzw. pozycjonowanie wcześniaka. Położne pomogą Ci ułożyć szkraba w odpowiedniej pozycji podczas karmienia czy kangurowania. Dziecko może też być układane w specjalnych gniazdkach (stworzonych z pieluszek, wałków, rogali czy miękkich ręczników), w których czuje się podobnie jak w brzuchu mamy.  

Czasami zdarza się tak, że mama po porodzie może już wyjść do domu, a maluszek musi jeszcze zostać pod opieką w szpitalu. To kolejny moment, który może być dla rodziców trudny ze względu na targające nimi emocje i konieczność pogodzenia dojazdów do szpitala, aby doglądać maleństwo. Nie bój się poprosić wtedy bliskich o pomoc, jeśli czujesz, że nie radzisz sobie z organizacją dnia i potrzebujesz wsparcia w jakiejś dziedzinie.  

Kiedy wcześniak jest bezpieczny, samodzielnie podejmuje wszystkie funkcje życiowe, jego masa ciała przyrasta i już nic nie zagraża jego życiu, może wrócić z rodzicami do domu. Zazwyczaj maluszek dostaje wypis w planowanym terminie porodu, kiedy jego układ pokarmowy jest dojrzały i można już karmić go doustnie. Przy wypisie dostaniecie od lekarza szereg cennych wskazówek, które dotyczą zarówno pielęgnacji, diety i jej suplementacji, jak i rehabilitacji dziecka i nadchodzących badań oraz szczepień.

W jaki sposób wygląda żywienie wcześniaków?

Większość maluszków, które urodziły się istotnie przed terminem, nie ma dobrze wykształconego odruchu ssania, a ich układ pokarmowy nie funkcjonuje jeszcze tak, jak powinien. Z tego powodu przystawianie dziecka do piersi zaraz po przedwczesnym porodzie bardzo często jest po prostu niemożliwe. Mogą to też utrudniać pojawiające się problemy z oddychaniem, dlatego w przypadku skrajnych maluszków potrzebne jest karmienie dożylne. 

Mama może jednak od samego początku odciągać mleko z piersi, które ma mnóstwo prozdrowotnych właściwości dla maleństwa. Pokarm należy odpowiednio opisywać i przechowywać w lodówce. Zaraz po porodzie najcenniejsza jest siara, czyli mleko odpornościowe, które podawane jest dziecku przez wspomnianą sondę prosto do żołądka.  

Aby wcześniak mógł być karmiony doustnie, istotne są: gotowość sensoryczna, motoryczna i dojrzałość (m.in. umiejętność połykania, ssania). Dopiero wtedy można zacząć podejmować pierwsze, stopniowe próby karmienia piersią i/lub butelką. 

Podczas pobytu dziecka w szpitalu jednym z zadań mamy jest rozkręcenie laktacji i w miarę możliwości jej utrzymanie. W tym czasie nieocenione może być wsparcie doświadczonej edukatorki laktacyjnej. Gdy już maluszek będzie gotowy na przystawienie go do piersi, ogromną rolę odgrywać będą prawidłowe pozycje i techniki karmienia piersią.

Często zdarza się tak, że maluszek potrzebuje wsparcia w postaci wzmacniacza mleka kobiecego. W kwestiach żywienia zaufaj lekarzowi, który pomoże Ci dobrać odpowiednie produkty i metody karmienia. Pozwoli to zaspokoić wyjątkowe potrzeby żywieniowe wcześniaka i sprawi, że mały bohater będzie ładnie przybierał na wadze i prawidłowo się rozwijał.

Opieka nad wcześniakiem w domu – na co zwrócić uwagę?

Dzień wypisu, kiedy Twój Maluszek wreszcie może opuścić szpital, jest świętem dla całej rodziny. Oznacza to, że najcięższe momenty prawdopodobnie są już za Wami. Z jednej strony to, że wcześniak jest stabilny, nie jest podłączony do aparatury i może funkcjonować bez ciągłego nadzoru neonatologicznego, przepełnia Cię zapewne ogromną radością. Z drugiej – możesz mieć w sobie pewnego rodzaju lęk związany z tym, że nie poradzisz sobie z małym wojownikiem lub wojowniczką w domu. 

Takie obawy są całkowicie naturalne – szczególnie po długim pobycie w szpitalu. To uczucie z pewnością niedługo minie, daj sobie czas i ciesz się wspólnymi, rodzinnymi chwilami, a wszystkie nurtujące pytania skonsultuj z personelem medycznym w szpitalu. Możesz także skorzystać z bezpłatnej pomocy ekspertek Nestlé Baby&me. 

Powrót do domu wiąże się m.in. z pierwszą samodzielną kąpielą wcześniaka. Warto pamiętać, że skóra Twojego dziecka swoją budową nieco odbiega od płaszcza ochronnego, który mają noworodki urodzone o czasie. Ciałko i skóra są wyjątkowo delikatne, podatne na odparzenia, dlatego powinny być pielęgnowane produktami naturalnymi, bez zbędnych dodatków zapachowych. Z ostrożnością należy również dbać o kikut pępowiny, który bywa podatny na zakażenia.  

Oprócz tego maluszek powinien być podnoszony, noszony i odkładany z delikatnością. Trzeba również szczególnie asekurować jego główkę ze względu na niezarośnięte jeszcze ciemiączko. Możesz skonsultować z lekarzem zakup monitora oddechu, aby w trakcie nocy spać spokojnie – bez obaw, że u dziecka mogą się pojawić trudności z oddychaniem. Warto regularnie kontrolować wzrost i przyrost masy ciała małego wojownika lub wojowniczki. Pomogą Ci w tym siatki centylowe przygotowane dla wcześniaków. Przestrzegaj też wyznaczonych wizyt u specjalistów, których w przypadku Twojego szkraba na początku może być naprawdę sporo. 

Po wyjściu ze szpitala i Ty i dziecko będziecie zapewne potrzebować chwili, aby wypracować własny harmonogram drzemek, spacerów, małych rytuałów, karmienia wcześniaka w domu i czasu spędzonego razem. Dajcie sobie czas na wzajemne poznawanie się w domowym azylu, a wszystko powoli się ułoży. Trzymamy za Was kciuki!