Kiedy dziecko jest wcześniakiem?

Z artykułu dowiesz się:

• ​​​K​iedy ​​​można uznać, że ​dziecko jest ​wcześniakiem?
• Jaki jest podział wcześniaków ze względu na termin ich narodzin oraz ​​​​​masę ciała​?
• Co to jest wiek skorygowany i wiek biologiczny u wcześniaków?
• Kiedy wcześniak przestaje być wcześniakiem?

Dziecko urodzone w 37. tygodniu ciąży – granica wcześniactwa

​​​​​Prawidłowa ciąża trwa zazwyczaj 40 tygodni​ ​​(z możliwym wahaniem o ok. 2 tygodnie)​. Dziecko uważane jest za wcześniaka, gdy urodzi się przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży. Dolna granica nie jest ​​​​precyzyjnie ustalona, ponieważ wiele zależy od rozwoju maluszka. ​​Najmłodsze wcześniaki rodzą się jednak zazwyczaj mniej więcej od 23. tygodnia ciąży​​​​. Dlatego ten termin wskazuje się zwykle jako czas, kiedy można urodzić najwcześniej. ​Ponieważ są to dzieci, których rozwój może nieść ze sobą pewne wyzwania, są często określani mianem „małych wojowników” lub „małych bohaterów”.​ 

Wcześniactwo – podział ze względu na wiek i masę urodzeniową

Specjaliści proponują wyróżnienie ​​czterech rodzajów wcześniaków – zależnie od terminu ich pojawienia się na świecie lub ​​​​masy urodzeniowej. Podział taki wprowadzono dlatego, że jest to bardzo zróżnicowana grupa, wśród ​​​​​której​ znajdują się zarówno maluszki wyjątkowo niedojrzałe, jak i te, które rodzą się stosunkowo blisko planowanego terminu porodu i nie odbiegają mocno w rozwoju od dzieci przychodzących na świat o czasie.  

Wyodrębnienie różnych grup dzieci rodzących się​​​​ przedwcześnie ​​​​​pomaga ​​​​lekarzom i rodzicom lepiej zrozumieć, jakie wyzwania mogą się pojawić w ​​opiece nad ​​​​wcześniakiem, jakie są jego perspektywy rozwojowe, a także ​​na jakie problemy zdrowotne może być narażon​​​​​y ​​​​wcześniak​. Pamiętaj jednak, że każde dziecko jest unikalne, więc dokładna ocena jego kondycji zdrowotnej i potrzeb nie zależy jedynie od terminu porodu przedwczesnego. Wymaga też bowiem indywidualnego podejścia i uwzględnienia różnych czynników – takich jak m.in. ​​​​stan układu oddechowego czy ogólny stan rozwoju.

• Ekstremalnie skrajne wcześniactwo

​​Ekstremalnie skrajny wcześniak to dziecko, któremu bardzo spieszy się na świat – i rodzi się jeszcze w drugim trymestrze ciąży, zazwyczaj między ​​​​23 a 27. tygodniem włącznie. Takie maluszki charakteryzują się zwykle bardzo niską masą urodzeniową, a ich organizmy są bardzo niedojrzałe – wymagają więc intensywnej opieki na oddziałach neonatologicznych.

• Skrajne wcześniactwo

Skrajny wcześniak to określenie dla małych wojowników​, któr​​​zy​​ przychodzą na świat między 28. a 31. tygodniem ciąży. Choć wymagają specjalnej opieki, ​​​​to jednak mają ​​​​​większe ​szanse na zdrowy rozwój niż ​​​dzieci, które przyszły na świat jako ekstremalny wcześniak​​.

• Średnie wcześniactwo​ ​​(istotne wcześniactwo)​

​​Średnie wcześniaki ​​​​to dzieci urodzone od 32. do ​36. tygodnia ciąży. Zazwyczaj lekarze wysoko oceniają ich perspektywy ​​​​​i maluszki dość szybko nadrabiają różnice rozwojowe.​​ 

• Późne wcześniactwo​​

P​​​​​​óźny wcześniak​ ​​​​​rodzi​ się między ​​​​36. a 37. tygodniem ciąży. ​​Maluszki, które przyszły na świat w tym okresie, tylko w niewielkim stopniu będą odbiegać od tych urodzonych w planowanym termini​​​​e​​. ​​​Warto wiedzieć, że późnych wcześniaków jest najwięcej wśród małych bohaterów rodzących się przed czasem.

Istnieje również inne rozróżnienie grup wcześniaków – podział biorący pod uwagę ich masę urodzeniową.

Wiek urodzeniowy, wiek skorygowany a wiek biologiczny

Ważnymi pojęciami, które ​​​​pozna​​​​​ją​ rodzice wcześniaka, są wiek urodzeniowy, biologiczny i skorygowany​​​​. ​Zobaczmy, co w sobie kryją te określenia, by było Ci łatwiej zrozumieć różnice.​​     ​ 

​​Wiek urodzeniowy maluszka to po prostu jego wiek metrykalny, czyli liczony chronologicznie od daty ​​​​przyjścia na świat (​można zatem powiedzieć, że jest to tradycyjny sposób​​​​​)​.     ​ 

Wiek skorygowany, nazywany także wiekiem korygowanym, to wiek maluszka liczony od planowanego terminu porodu. Innymi słowy, jest to wiek, ​​​​​w jakim byłoby​ dziecko, gdyby urodziło się o czasie. Jest to ważne pojęcie, ponieważ pozwala ono na dokładniejszą ocenę rozwoju maluszka, szczególnie w pierwszych latach życia. Dzieci urodzone przedwcześnie często wymagają bowiem specjalnej opieki medycznej i terapii, aby nadrobić ​​​​​różnice ​​​​​rozwoj​​​owe względem rówieśników​​.

​​​​Najczęściej z wieku skorygowanego korzysta się do 2. roku życia, ale może się zdarzyć, że lekarz zdecyduje, by dłużej monitorować postępy dziecka.​​​​​

Z kolei wiek biologiczny maluszka to pojęcie, które określa stopień rozwoju biologicznego jego organizmu. Ma on inny przebieg u każdego dziecka, zależnie od indywidualnych predyspozycji i tempa zdobywania kolejnych umiejętności. Na wiek biologiczny wpływ mają głównie czynniki genetyczne.

Kiedy wcześniak przestaje być wcześniakiem?

Na tak postawione pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi​​. ​​​​​Jak już bowiem wspominaliśmy, w​cześniaki to ​​​​grupa ​​​bardzo zróżnicowana ​i wiele zależy od tego, jak bardzo maluszek pospieszył się z przyjściem na świat. Zupełnie inaczej będzie przebiegał rozwój ekstremalnie skrajnego wcześniaka, a inaczej – późnego. Każdy przypadek maluszka przychodzącego na świat zbyt szybko powinien więc być oceniany indywidualnie przez lekarzy, z uwzględnieniem jego specyficznych uwarunkowań, predyspozycji i potrzeb.

Ważne jest też to​, ​​aby Wasz mały bohater ​został otoczony​ ​​​​​​odpowiednią​ opieką – ze strony zarówno Was jako rodziców, jak i specjalistów. Lekarz na badaniach okresowych będzie oceniał to, jak maluszek rośnie, jak się rozwija, czy robi oczekiwane postępy, czy może pojawiają się pewne trudności. Obserwacji podlegają m.in. rozwój psychoruchowy dziecka, jego reakcje na bodźce zewnętrzne, stopień adaptacji w środowisku itp.​ ​

​Zgodnie z indywidualnym stanem danego maluszka lekarz może dać rodzicom pewne zalecenia co do właściwej opieki nad nim.​ ​​​Duże ​​​​​znaczenie ma t​​​u​​ odpowiednie żywienie​​​​, a także ​​​troska​​ ​o ​odporność​​​​, która u wcześniaków może być osłabiona.​​​ ​Jeśli macie jakie​​​​kolwiek​​​​​​ wątpliwości​​​​​​, nie wahajcie się pytać ​​​​​​– ​​​​wizyty u specjalisty to ​czas ​​nie tylko ​​na zbadanie dziecka, lecz także na​​ rozwianie Waszych wątpliwości.

Większość wcześniaków, którym zapewniono troskliwą opiekę, z czasem nadrabia ​​​​​zaległości​, a różnice rozwojowe między nimi a rówieśnikami całkiem albo prawie całkiem się zacierają. ​​​​Ważne jest jednak to, żebyście jako rodzice nie skupiali ​się na tym​​ w przesadny sposób.

Warto ​​​​pamiętać, że każde dziecko jest wyjątkowe – i rozwija się w wyjątkowy sposób, niezależnie od tego, czy urodziło się w terminie, czy też przed. Jeśli dojrzewanie organizmu Waszego dziecka wymaga więcej czasu, zaakceptujcie to – z miłością i zrozumieniem. Wspierajcie swego wcześniaka w rozwoju, pomagajcie mu, ale nie porównujcie go wciąż ​​​​i nie pozwólcie na to, by mógł się poczuć „niewystarczający”. On po prostu jest wyjątkowy.